Acaba OKB miyim? Obsesif Kompulsif Bozukluk

OKB NEDİR?

Obsesif Kompulsif Bozukluk(OKB), bir psikolojik bozukluk durumudur ve bu bozukluk fiziki etkilere sahiptir. OKB, kişinin istenmeyen ve zorlayıcı düşüncelere kapılması ve rahatsız edici imgelerin ortaya çıkması durumudur. Bu düşünceler sıklıkla tekrarlanır ve bireyin hayatına zarar vermeye başlar. Kişi zarar gördüğünün farkındadır fakat bunu durduramaz, engelleyemez. Her insan minör düzeyde bazı tekrarlayan şüpheci düşüncelere sahiptir. Acaba ütünün fişini çektim mi, ocağı kapatmış mıydım, kapıyı kilitlemeyi unuttum mu... Bunlar her insanın kendine ve bazen de çevresine yöneltebileceği sorulardır. Bu şüpheler olağandır çünkü bazı işleri motor becerileri veya alışkanlıkları kullanarak yerine getirir insan. Bu sebeple işler ezberlemiş şekilde yapılır ve yapılan şeyin farkına varılmayabilir. Örneğin, yemek pişince ocak kapatılır her zaman ve bunun alışkanlığa dönüşmesi çok normaldir.

OKB sahibi kişi yaptığı şeyin mantıksız olduğunun farkındadır. Mantıksızlığa rağmen sıklıkla ve uzun zamandır bu hareketleri tekrarlamaktan alıkoyamaz kendisini. En yoğun görülen OKB çeşitleri şu şekildedir: kirlenme korkuları, başkalarına veya kendine zarar verme endişesi, simetri endişesi, cinsel obsesyonlar, din veya vicdanla ilgili isteklerdir. Örneğin kişi sürekli ibadet etmek isteyebilir ve İslam dininin temsili rengi olan yeşil renge karşı özel bir ilgi duyabilir. Çok bilinen bir örnek ise kişinin sürekli temizlik isteğidir. Masumlar Apartmanı dizisindeki Safiye ve Gülben buna çok uygun bir örnektir. Bunlara ek olarak kişi bazen rüzgardan, yağmurdan da korkabilir ve bu korkuyla tüm muslukları sıkı sıkıya kapatabilir, rüzgar girecek endişesiyle camlarını açmayabilir.

Peki OKB sebepleri neler olabilir?

OKB konusunda günümüze kadar onlarca araştırma yapılmıştır. Cinsiyete göre görülme sayısı arasında pek farklılık yoktur veya bu farklılık oldukça düşüktür. Yani dünyada kadınlarda daha fazla görülür veyahut erkeklerde daha fazla görülür demek kesinlik taşımaz.

Kişi öğrenilmiş bir davranış olarak  OKB geliştirebilir. Yani, kişi korkutucu düşünceyi normal bir davranış ile klasik koşullanmayı kullanarak bağdaştırabilir. Örneğin, kapıyı silmeyi veya el sıkışmayı ‘korkutucu’ kirlenme düşüncesiyle bağdaştırabilir. Bu düşünce sebebiyle kirlenmekten korkarak sürekli kapı kolu silebilir. Ancak değinmem gereken bir nokta var, Covid-19 gibi sebeplerle yaşanılan temizlik durumu istisna taşıyabilmektedir.

Bilişsel düşünceler de OKB sebebi olabilmektedir. Örneğin istenmeyen düşünceyi bastırma isteği, istenmeyen düşüncenin daha fazla düşünülmesini sağlayabilir. Rüzgardan korkmuyorum diye sürekli düşünen bir kişi rüzgar korkusunu daha da arttırabilir.

OKB ile biyolojik faktörlerin bağlantılı olduğu da ortaya konmuştur. Genetik etkenlerin belirleyici olabileceği bulunmuştur. Ayrıca beyin yapısı da OKB üzerinde etkili olabilmektedir. Beyin birçok ayrı bölümden oluşur ve her bölümün bir etki mekanizması vardır. Örneğin, beyinde basal ganglianın parçası olan alt kortikal kuyruklu çekirdek; cinsellik, saldırganlık ve temizlik gibi ilkel davranış örüntilerinin yürütülmrsinde rol alır. OKB tanılı bireylerde beynin bu bölgesinde yüksek derecede etkinlik görülmektedir. Bunun gibi beyinde birçok bölge OKB sebebi olabilmektedir.

Yetiştirilme şekli, sosyokültürel etkenler, yönelimler, arkadaş çevresi, iş hayatı gibi birçok etken de OKB’yi tetikleyebilmektedir.

OKB TADAVİSİ

Tedavideki en etkili yöntemlerden birisi maruz bırakma ve tepki önleme yöntemidir. Bunu bir uzmanla uygulamak gerekmektedir. Uzman gerekli koşullarda ev ödevleri verebilir ve bu durumda bozukluk sahibi bireyin yanındaki diğer bireyler de olaya dahil olabilmektedir. Maruz bırakma ve tepki önleme yöntemi danışanın seanslarıyla birlikte yürütülmelidir.

Tedavideki bir diğer etkili yöntem de ilaçlardır. Seratonin transmitteri ilaçlar OKB ile başa çıkmada etkili bir rol oynamaktadır.

Tedavi için danışanın ve  yakınlarının işbirliği içinde olması oldukça önemlidir. İşbirliği tedavinin süresini kısaltmakta ve tedavinin etkililik oranını arttırmaktadır.

 Sonuç olarak, OKB bireyi rahatsız edici düşünceler veya imgelerdir. Anormal bir sayıda ve sıklıkla tekrarlanabilmektedir. Uzun zaman boyunca tekrarlanır. Kişi bunun farkındadır fakat engelleyemez. Sonucunda kişi olumsuz etkilenir, bu olumsuzluk intihar sebepli ölümlerle bile sonuçlanabilir. Fakat tedavisi mümkündür. Erken tanı ve tedavi süreci olumlu etkilemektedir.